Erfgoed in Rijssen-Holten
De belangstelling voor ons erfgoed is groter dan ooit. En terecht: ons erfgoed vertelt waar we vandaan komen en vormt op die manier een belangrijk deel van onze identiteit.
Met erfgoed worden sporen uit het verleden bedoeld die in het heden zichtbaar en tastbaar aanwezig zijn. Dat zijn het onroerende erfgoed, zoals de monumenten, archeologische vondsten en (cultuur)landschap. Daarnaast is er het roerende erfgoed zoals voorwerpen in musea, bibliotheken en archieven. Ook verhalen, tradities, ambachten en dialecten dragen bij aan de identiteit van de gemeente. Dit wordt wel immaterieel erfgoed genoemd.
Aanmelden voor de erfgoed-nieuwsbrief
Bent u eigenaar van een gemeentelijk monument? Meld u dan aan voor de nieuwsbrief en ontvang een gratis monumentenschildje. U blijft dan automatisch op de hoogte van de laatste informatie voor eigenaren:
- acties vanuit de gemeente;
- subsidiemogelijkheden;
- wetgeving en wetswijzigingen;
- Open monumentendag
Rijssen is zoals veel nederzettingen ontstaan op een kruising van land- en waterwegen. De oorspronkelijke nederzetting heeft iets noordelijker gelegen dan de huidige brug over de Regge in de N350, namelijk in de omgeving van de ijsbaan. Hier was een doorwaadbare plaats of voorde in de Regge.
De ligging van Holten tussen de Holterberg, de Beuseberg en de Zuurberg was voor eerste bewoning zeer geschikt. Er was volop bos, heide, water en moerasgrond (veen) en bovendien was er op de Borkeld voldoende leem voorhanden. De zuidhelling bleek voor de landbouwers zeer geschikt te zijn en daar werd dan ook laag voor laag de “enk” gevormd. Holten bestond waarschijnlijk enkel uit wat verspreid liggende boerderijen. Een echt dorp werd Holten vermoedelijk pas in de 14de eeuw.
In 2023 is de Herijking ruimtelijk Erfgoedbeleid Rijssen – Holten vastgesteld. De ambitie die hierin is vastgelegd is om erfgoed in gebruik en beleving een waardevol en gewaardeerd onderdeel te laten uitmaken van de samenleving. Het idee is dat erfgoed een bijdrage kan leveren aan de identificatie met de gemeente, de stad, het dorp, de straat en het landschap. Op deze manier wil de gemeente erfgoed zorgvuldig behouden, indien mogelijk ontwikkelen of inpassen in ontwikkelingen, maar ook de beleving ervan vergroten.
Bij karakteristieke bebouwing gaat het om panden die geen monument zijn, maar bijvoorbeeld onderdeel zijn van een kenmerkend landschap of stedenbouwkundige situatie. Ook kan het pand bijzonder zijn vormgegeven of typerend zijn voor de ontwikkeling van het gebied waar het is gelegen.
Karakteristieke bebouwing is opgenomen in de bestemmingsplannen. In het buitengebied van de gemeente zijn het met name boerderijen. In de kernen Rijssen en Holten en de rand eromheen gaat het vooral om panden die bijdragen aan het karakteristieke straatbeeld.
In het bestemmingsplan is te lezen welke regels gelden voor panden met de enkelbestemming ‘Karakteristiek’ (bestemmingsplannen Kern Rijssen en Kern Holten en Wonen Rijssen en Wonen Holten) en de aanduiding ‘Karakteristiek’ (buitengebied Rijssen-Holten). Het doel hiervan is het behoud, herstel en versterking van de karakteristieke bebouwing.
Ook sommige stedelijke en landschappelijke structuren kunnen als erfgoed worden gezien. Denk aan beeldbepalende straten en kerkenpaden in het centrum van Rijssen, het terrein met de leemkuilen net buiten Rijssen en de Zunasche Wal en holle wegen in Holten. In de Structuurvisie Centrum Rijssen 2025 en het Landschapsontwikkelingplan (LOP) van de gemeente is een aantal van die structuren al kort beschreven.
Stedelijke en landschappelijke structuren kunnen met behulp van de nieuwe erfgoedverordening in de toekomst worden beschermd. Op die manier kan verder verval of verdwijning worden voorkomen. Kerkenpaden, wallen, leemkuilen en holle wegen, om een paar voorbeelden te noemen, zijn onderdeel van de identiteit van de gemeente. Op die manier helpen ze mee om Rijssen-Holten een aantrekkelijke gemeente te laten zijn voor inwoners, recreanten en toeristen.
Er wordt gewerkt aan een interactieve Erfgoedkaart. Daarop zijn straks alle rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten te vinden, voorzien van een foto en beschrijving. Ook de karakteristieke panden worden toegevoegd.
Voor het aanwezige erfgoed in de provincie bezoekt u de Cultuurhistorische waardenkaart Overijssel. Voor monumentale bomen in de gemeente, kunt u de Bomenkaart bekijken.